ABD Büyükelçisi Flake'ten son dakika mesajları: F-35, İran-İsrail gerilimi, tarihi takas…

ABD Büyükelçisi Jeff Flake, Ankara'da bas ın mensuplarıyla bir araya gelerek Gazze'deki çatışmalar, Türkiye'nin rolü, ABD'nin bölgeye yönelik politikaları, F-16 satışı ve diğer önemli konular hakkında açıklamalarda bulundu. Flake, Gazze'deki çatışmaların hepimiz için acı verici olduğunu belirterek, ateşkese ulaşılması için çaba sarf ettiklerini ve Türkiye'nin bu konuda önemli bir rol oynadığını vurguladı.

ABD'nin bölgedeki müttefiklerinden ateşkesin sağlanması hususunda yardım istediğini söyleyen Flake, bunun sivil can kayıplarına son verebileceğini ifade etti. Türkiye'nin, Gazze'deki durumla ilgili olarak ABD'nin konu şamadığı gruplarla iletişim kurabildiğini belirten Flake, Türkiye'nin ateşkesin sağlanmasındaki rolünü memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Flake, "Ateşkesin ardından kalıcı barışı istiyoruz. Bu, iki devletli çözümle olacak " dedi.

İsrail'i teröre karşı desteklediklerini savunan Flake, iki devletli çözümü desteklediklerini ve bu konuda İsrail ile ayrıştıklarına işaret etti. Flake, ABD'nin tesir gücü yüksek MK 84 bombalarını İsrail'e göndermeyi askıya almayı planlayıp planlamadığı yönündeki soruya ise "Bilmiyorum. Bunun yanıtı, Türkiye'deki elçide değil ABD Dışişleri Bakanlığı'nda olacaktır" cevabını verdi.

Türk kamuoyunun, ABD ve diğer ülkeleri Gazze'deki katliamlardan sorumlu tuttuğu ve İsrail'in eylemlerinin Türkiye'deki ABD karşıtlığına etkisi konusunda Flake, "Türkiye'de birçok kişinin Filistinlilerle ve Filistin davas ıyla kendilerini özdeşleştirdiklerini biliyorum" dedi. Flake, ateşkesin sağlanmasının bu durumu daha iyi bir konuma getireceğini ve Türkiye'nin bölgesel bir güç olarak barışın kalıcı olabilmesi için pozitif şekilde meseleye müdahil olması gerektiğini vurguladı.

ABD'nin son zamanlarda bölgede oluşturduğu askeri yığınağa ve Amerikan askerinin hareketliliğine ilişkin soruyu yanıtlayan Flake, "Bir bölgedeki müttefik ve ortaklar ımızı etkileyebilecek bir gerilimi ne zaman görsek bunu yapıyoruz" dedi. Flake, ABD'nin bir bölgede müttefiklerini ve ortaklar ını etkileyebilecek bir tırmanma gördüğünde oraya askeri varlıklar gönderdiğini ve çoğu zaman böylece gerilimi düşürmeyi başardığını belirtti. "Çünkü bir ülke veya güç, daha küçük bir rakibinin peşinden gidebileceğine inanırsa, ABD o rakiple omuz omuza durur, ister NATO müttefikliğiyle olsun, ister başka bir şey" diye konu ştu. Flake, gerilimi yükseltmeyi hedeflemediklerini belirterek, "İsrail ile İran veya Hizbullah ile İsrail arasında bir savaş görmeyi istemiyoruz. Bölgedeki tüm ortaklar ımızın bize durumu sakinleştirmekte yardım etmesini sağlamak için çabalıyoruz" dedi. Flake, Ukrayna'ya destek amacıyla Yunanistan'da bazı askeri yığınaklar yapıldığını kaydederek, ABD'nin Türkiye karşısında Yunanistan'ı kayırdığı ve Türkiye'ye karşı saldırmak için yığınak yaptığı iddialarını yalanladı.

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'ye Tahran'da düzenlenen suikasta yanıt olarak İran'dan gelecek misille olasılığıyla ilgili soruya cevaben Flake, "Bu, ateşkes üzerine yoğun şekilde çalışmamızın bir diğer sebebi. Ateşkesi sağlayabilirsek, bunun herhangi bir taraftan misilleme şansını düşüreceğini düşünüyoruz. Ateşkesi sağlayabilirsek, çok daha az risk olur" dedi. Flake, kimsenin İran üzerinde tam etkiye sahip olmadığını söyleyerek, gerilimi düşürme umudunu dile getirdi. İran ile iliş kisi olan herkesi gerilimi düşürmek için gayret etmeye çağırdıklarını aktaran Flake, Türkiye'nin komşusu olması hasebiyle İran'la ilişkiler konusunda daha deneyimli olduğunu kaydetti. Flake, Türkiye'nin bölgede gerilimi düşürme çabalarının alt ını çizerek, "Türkiye, İsrail ile İran arasındaki bir savaştan fayda sağlamayacak. Bunu biliyoruz. Bence herkes, (savaş durumunda) tüm bölgenin bir darbe alacağını biliyor" dedi.

Flake, MİT'in Ankara'da yönettiği takas operasyonu için ABD Başkanı Joe Biden'ın bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı arayarak tebrik ettiğini hatırlatarak, 7 ülkeyi kapsayan bu operasyonun çok karmaşık olduğunu söyledi. Operasyonun lojistik kısmında Türkiye'nin son derece yardımcı olduğuna işaret eden Flake, "Dediğim gibi bu çok komplike bir takas . Türkiye'nin çok profesyonel bir bürokrasisi var" diye konu ştu. Flake, ayrıca "Bir başka ülke, kendisine verilen bu işin üstesinden gelebilir miydi emin değilim. Lojistik açıdan gerçekten çok profesyonel, harika bir iş çıkardı" ifadelerini kullandı.

26. NATO Zirvesi'nin Türkiye'de yapılacağını, Türkiye'nin NATO'daki ikinci en büyük askeri güç ve İttifak'ın vazgeçilmez değerde bir üyesi olduğunu dile getiren Flake, ikili ilişkileri de değerlendirdi. Flake, karşılıklı ticaret hacminin 30 milyar dolar ı aştığına işaret ederek, bunu gelecek yıllarda 100 milyar dolara çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Texas eyaletindeki mühimmat üretim tesisine de değinen Flake, "Bu sahip olduğumuz önemli bir ortaklık" diye konu ştu. Flake, iki ülke arasında turizmin geliştiğine işaret ederek, yıl sonuna kadar ABD'den 2 milyon kişinin Türkiye'yi ziyaret etmiş olmasını beklediklerini belirtti. ABD'de Kongre'nin dış politikada önemli rol oynadığının alt ını çizen Flake, kas ım ayındaki başkanlık seçiminden sonra Ocak 2025'te yönetime kim gelirse gelsin, ABD'nin ikili ilişkilerinde büyük savruluşların yaşanmayacağını vurguladı.

Flake, ABD'ye seyahat için vize talebinde önemli ölçüde artış yaşandığına da değindi. Tüm vize işlemlerini olabildiğince hızlı yapmaya, iş ve eğitim vizelerinde bu işlemi daha da çabuklaştırmaya çalıştıklarını söyleyen Flake, "Bazı bekleme süreleri, sadece talebin sonucu" ifadesini kullandı.

Flake, Türkiye'nin arabuluculuğunda Somali ile Etiyopya arasında yürütülen Ankara Süreci'ne ilişkin bir soru üzerine, son dönemde Türkiye'nin Yunanistan ile yakınlaşması ve Ermenistan ile yürütülen normalleşme sürecine atıfta bulunarak, "Somali ile ilgili olarak, Türkiye'nin burada müdahil olduğunu görüyoruz, bu çok olumlu" yorumunu yaptı. Büyükelçi Flake, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile ABD'li mevkidaşı Antony Blinken arasında birkaç gün önce yapılan telefon görüşmesinde bu konunun gündeme geldiğini anlattı. ABD Büyükelçisi, Türkiye'nin Afrika'daki dahlinin, sömürge geçmişine sahip birçok Avrupa ülkesinin ve diğerlerininkinden farklı olduğuna da işaret etti.

Türkiye ile ABD arasında F-16 savaş uçaklarının satışı ve F-35 meselelerine ilişkin soruya yanıt veren Flake, F-16 satışı için gerekli Kongre onaylarının alındığını doğruladı. Flake, öte yandan yerli katkı, sanayileşme ve teslimat özellikleri gibi ayrıntıların belirlenmesi için Türkiye, Lockheed Martin ve diğer tedarik çiler arasında müzakerelerin halen devam ettiğini kaydetti. Flake, mevcut anlaşmanın 40 yeni ve 79 yenilenmiş F-16 alımını içerdiğini ve bu hususların sonuçlandırılması için görüşmelerin devam ettiğini açıkladı. F-35 konusunda ise Flake, ABD'nin Türkiye'nin yeniden F-35 satın alabilecek bir konumda olmasını istediğini yinelerken, bunun gerçekleşmesi için önce S-400 meselesinin çözülmesi gerektiğini vurguladı. Bu konudaki iyimserliğini dile getiren Flake, "Ciddi görüşmelerin yapılacağından umutluyuz ve bu görüşmeler sonuç verirse F-35'ler hakkında yeniden konu şabiliriz" dedi.

Suriye ile Türkiye arasında normalleşme sürecini nasıl değerlendirdikleri yönündeki bir soru üzerine Flake, "ABD, Suriye ile ilişkileri normalleştirmeyecek" diyerek, Suriye konusunda BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 nolu karar ına uymayı sürdürdüklerini kaydetti. Flake, ABD'li emekli albay ve Savunma Bakanlığı (Pentagon) eski danışmanı Douglas McGregor'ın, ABD'nin Türkiye'ye saldırmaları için Suriye'de terör örgütü PKK/YPG'yi hazırladığı iddialarına da yanıt verdi. "Bu tür bir şeyin rapor edildiğini duymadım. NATO'yla tamamen ilgisiz olduğunu ve bu yönetimin ya da Kongre'deki tanıdıklarımın görüşlerini yansıtmayan bazı saçmalıklar söylediğini duydum, bu yüzden bu iddiaya itibar etmem" diyen Flake, McGregor'ın ABD hükümeti adına konu şmadığını vurguladı.

ABD Büyükelçisi, Rusya-Ukrayna savaşı başladığında Türkiye'nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni devreye soktuğunu, bunun Ukrayna'nın savunmasına önemli fayda sağladığını söyledi. Flake, "Türkiye'nin özellikle NATO içinde vazgeçilmez bir müttefik olduğunu tekrar tekrar ortaya koyduğuna inanı yorum " dedi. ABD Hazine Bakanlığından bir yetkilinin, Türkiye'nin Rusya ile özellikle mikroçip gibi malzemeler konusunda ticaret yapmaya devam etmesi halinde bunun sonuçlarının olacağı yönündeki açıklamasının sorulması üzerine Flake, Türkiye'nin Rusya'ya yönelik ABD ve Avrupalı müttefiklerinin tek taraflı yaptırımlarını uygulamama noktasındaki duru şunu anlayışla karşıladıklarını, ancak Rusya'nın savaş makinesi taraf ından kullanılabilecek parçaların artmamasını temin etmek istediklerini söyledi. Flake, ABD'deki bazı şirketleri ve kendi üretimlerini bu bağlamda takip ettiklerini belirterek, ABD çıkışlı ilgili parçaların son varış noktasının, Rusya olmamasını sağlamak için çaba gösterdiklerini kaydetti.

ABD Büyükelçisi, son olarak ülkesine döndüğünde tekrar siyasete girip girmeyeceğine ilişkin bir soruya eylülde isterse siyaset yapma konusunda özgür olacağı yanıtı vererek, "Beklemede kalın" yorumunu yaptı.