Kuş bakımı, kuş sağlığı ve hastalıkları hakkında önemli bilgiler

Evimizin neşesi, bir ötüşüyle derdi tasayı unutturan ve adeta ömrümüze yoldaş olan kuşlar... Her şey iyi güzel de kuş bakımı konusunda ne kadar hassas davranıyoruz? Kuş sağlığı hakkında yeteri kadar bilgi sahibi miyiz peki? Kuş hastalıkları deyince aklınıza ne geliyor?

Göz, Gaga ve Tırnak Hastalıkları

Temiz, canlı bakan bir göz ile parlak, pürüzsüz bir gaga sağlıklı bir kuştaki ilk belirgin özelliklerdir.

Sıkça temizlenmeyen bir kafeste barınan kuşlarda enfeksiyon kapma olasılığı yüksektir.

Zeminde kumlu kağıt kullanımı, nemli artıkların bulunmaması hijyen açısından önemlidir.

Ayaklarda pullanma ve matlaşma olmaması gerekir. Ayakta mantar oluşumu bakımsız kafes kuşlarında sıklıkla rastlanan bir hastalıktır. Ayak ile kaşıdığı gaga ve göz çevresine bu mantarı bulaştıran kuşlarda lokal yolla hekim tarafından yapılacak tedavi ile kısa sürede sonuç alınabilir.

Tüy ve deri parazitleri

Toplu kafeslerde bulunan kuşlardan birini aldığınızda ya da kuşunuzun yanına sonradan bir eş aldığınızda karşılaşabileceğiniz bitler, gözle görülebilir ve kırmızı renktedirler.

Profesyonel spreyler kullanılarak hem kuşun vücuduna hem de yemlikler ve suluk çıkartılarak tüm kafes ve aksesuarlarına hekimin önereceği doz ve zamanlarda uygulama yapılmalıdır.

İshal

Sulu dışkılama, genellikle beyaz renklidir. Halsizlik, sık dışkılama ve hareketsizlik önemli belirtilerindendir.

İshalin oluş nedenlerine üşütme, bozuk ve çürümüş yeşillikler, bayat ve açık mamalar, soğuk su ve soğuk gıdalar, fazla yeşillik verilmesi örnek gösterilebilir.

Tedavide ilk olarak besleme şekli değiştirilmeli, diğer kuşların yanından ayrılmalı ve hekim tarafından tavsiye edilen ilaç uygulamasına acilen başlanmalıdır.

Göz ardı edilen ishal vakaları ölümle sonuçlanabilir.

Kabızlık

Dışkılamanın azalması, hareketsizlik, az yeme, tüyleri kabartma ve çok katı dışkılama önemli belirtilerindendir.

Kuşların temel besin kaynakları hazır ve doğal tahıllardır. Bunların yanında taneli bitkiler kadar olmasa da taze meyve ve yeşilliğe de ihtiyaç duyarlar. Bu gereksinimler yeterince karşılanamadığı zaman beslenme ve sindirim dengeleri bozulur.

Bu bozukluklardan dolayı yaşanan sorunlardan biri de kabızlıktır. Aşırı durumlarda hekim tarafından lavman yapılır.

Bunun dışında yeni başlayan dönemlerde fark edildiğinde suya katılan ilaçlar ile uygun oranda yeşillik takviyesi bu sorunu çözecektir.

Sindirim Sistemi

Kuşlarda diş olmadığı için sindirim ağızda başlamaz ve çiğnenmeyen yem ve gıdalar doğrudan mideye ulaşır.

Yenilen yemlerin tamamı sindirilemeyeceği için kilo kaybı ve sindirim sistemi rahatsızlıkları oluşur.

Kuş kumu kullanımı, midedeki yiyeceklerin kırılarak sindirimini kolaylaştırır.

Yumurtlama Zorluğu

Çiftleşmeden 18-21 gün kadar sonra yumurtlaması beklenen kuş, bu zamanı geçirdiğinde yumurtlama zorluğu

çektiği anlaşılır. Durgunlaşan kuş, hareketsizleşir ve kafesin bir köşesinde uyuklar halde durarak zaman geçirir.

Bu durumun nedenleri; yumurtlama kanalının dar olması, kuşun genç olması ve yumurtlama dönemindeki mevsimin yeterince sıcak olmaması olarak açıklanabilir.

Hekim müdahalesi gerektiren bu durum geç kalındığında ölümle sonuçlanabilir.

Beslenme

Kuşların sağlıklı ve uzun bir yaşam sürdürmesinde şüphesiz en önemli faktör, iyi bakımla birlikte uygun ve yeterli beslenmedir.

Araştırma ve tecrübeler göstermiştir ki, formüle edilmiş mamalarla beslenmiş kuşlar ne kadar besleyici oldukları iddia edilirse edilsin tohum tabanlı diyetlerle beslenenlerden daha sağlıklı ve uzun yaşam sürmektedir.

Psittasin kuşlar için sadece tohumdan oluşan diyetler yeterli değildir. Tahıl, yağdan zengin ve gerekli birçok bileşen açısından fakirdir.

Sadece tahılla beslenen papağanlar sağlıklı görünseler ve hatta kilolu olsalar da beslenme eksikliği yaşarlar.

Güçlendirilmiş yemlerin takviyesi çoğu zaman kabuğundadır. Hayvan sahipleri bu yüzden takviye edilmiş yem karışımlarından satın aldıklarında mükemmel bir diyet sağladıklarını düşünmektedirler.

Ne yazık ki kuşlar bu tohumları tüketirken kabuklarını soydukları zaman tahıl kabuğuna kaplanmış bulunan vitamin ve mineraller atılmış olur.

Formüle edilmiş diyetler aynı zamanda pellet olarak da bilinirler ve pet kuşların spesifik besin ihtiyaçları karşılanacak şekilde düzenlenmişlerdir. İdeal ölçülerde bir pet kuş diyeti minimum %50-60 pellet ve kalanı sağlıklı ev yemekleri ve sebzelerden oluşmalıdır.

Son araştırmalar bazı pellet markalarının çok fazla çinko ve Vit. D3 içerdiği ve bu nedenle çinko zehirlenmesi, böbrek yetmezliği gibi sorunlara yol açabileceğini göstermiştir. Bir pellet markası seçerken renkli olanlardan uzak durmalısınız.

En faydalı sebzelerin genellikle koyu yeşil yapraklılardan; brokoli, karahindiba yaprakları, hardal yapraklı gibi sebzelerdir.

Ayrıca havuç, haşlanmış tatlı patates ve meyve, sebze sularıyla da beslenebilirler.

Meyvelerin tümü kabul edilebilir olmakla beraber yüksek su içerikli olmalarından dolayı azar azar verilmelidir.

Papaya, mango gibi meyveler en fazla A vitamini içeren meyvelerdir.

Sağlıklı ev yemekleri; örneğin pişmiş et, balık ve tavuk, peynir ve yoğurt, pişmiş yumurta, mısır, fasulye, bezelye, pirinç gibi besinler küçük takviyeler halinde verilebilir.

Bir kuşa asla avokado ve çikolata verilmemelidir. Çünkü kuşlar için toksittirler ve çok az miktarları bile ölüme neden olabilir.

Yağ ve tuz oranı yüksek patates kızartması, kraker ve işlenmiş et gibi besinler, kuşların sodyuma karşı çok hassas olmasından dolayı asla kullanılmamalıdır. 

Vitamin ve mineral takviyeleri; pudra, damla, mineral ve blok şekillerinde piyasalarda mevcuttur. Bazı kuşlar pellet yemlere kolay ve istekle alışırken bazılarında bu süreç haftalar, aylar sürebilir.

Başlangıç olarak pelletler ayrı bir kapta, kafeste taze sebzelerle birlikte sürekli bulundurulmalıdır. Alıştığı diğer yemler ise günde iki kez (sabah ve akşam) sadece bir saatlik süreyle verilmelidir.

Burada alıştığı besinlerin verilmesi çok önemlidir. Çünkü kuş, pelletleri ilk zamanlar besin olarak algılamayıp açlıktan ölebilir.

Bu süre ve miktar kuşun normal beden ağırlığını sürdürmesine yetecektir. Çoğu kuş birkaç gün içinde formüle yemleri atıştırmaya başlar.

Böylece alıştığı yemler kademeli olarak diyetin en fazla %25'ini oluşturacak miktarlara düşürülebilir.